خَـر!

روزی به رهـــی مرا گــذر بود
خوابیده به ره جنابِ خـــر بود
از خر تو نَگو که چون گُهر بود
چون صاحب دانش و هنر بود
گفتم که جناب در چه حالی
فرمود که وضع باشــد عالی
گفتم که بیا خــــری رها کن
آدم شو و بعد از این صفا کن!
گفتا که برو مــــرا رهــــا کن
زخم تن خـــــویش را دوا کن
خر صاحب عقل و هوش باشد
دور از عــــمل وحــــوش باشد
نه ظلـــم به دیگــری نمـــودیم
نه اهـــــــل ریا و مـــــکر بودیم
راضی چو به رزق خویش بودیم
از ســــفرۀ کـــس نان نــربودیم!
دیدی تو خری کُشـــــد خری را؟
یا آن که بـُــــرد ز تن سَــــری را؟
دیدی تو خری که کم فـــــروشد؟
یا بهر فــــریبِ خَلـــــق کــــوشد؟
دیدی تو خری که رشوه خوار است؟
یا بر خــــــــر دیگری ســـــوار است؟
دیدی تو خری شکســــته پیمان؟
یا آن که ز دیگـــــری بـــــــرد نان؟
دیدی تو خـــــری حـــــریف جوید؟
یا مــــرده و زنـــــــده باد گـــــوید؟
دیدی تو خــــــری که در زمـــــانه؟
خـــــرهای دیگـــــر پی اش روانه
یا آن که خــــری ز روی تــــــزویر
خـــرهای دیگر کشـــد به زنجیر؟
هرگز تو شنــیده ای که یک خر،
با زور و فریب گشــــته ســــرور؟
خـــر دور ز قیـــل و قـــــال باشد
نارو زدنـــــش مــــحال باشـــــد
خر معدن معــــرفتُ کمال است
غیر از خریت ز خـــر محال است
تزویر و ریا و مـــــکر و حیـــــــــله
منســـــوخ شــــدست در طویله
دیدم سخنش همه متین است
فرمــــــایش او همه یقین است
گفتم که ز آدمــــی ســــری تو!
هرچنــــد به دید ما خــــــری تو
بنشســـــتم و آرزو نمــــــــودم
بر خالـــــق خویــــش رو نمودم
ای کاش که قـــــانون خـــــریت
جــــاری بشود به هــــــر ولایت

فیروز بشیری